Τι είναι

Η σκολίωση είναι μια τρισδιάστατη αλλαγή του σχήματος της σπονδυλικής στήλης (περιστροφή και πλαϊνή κλίση). Η φυσιολογική καμπύλη της σπονδυλικής στήλης μπορεί να εξελιχθεί σε μονή καμπύλη σε σχήμα C ή σε δύο καμπύλες σε σχήμα S. Συχνότερα εμφανίζεται στην παιδική ηλικία χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα μέχρι να επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια της περιόδου της ταχείας ανάπτυξης λίγο πριν την εφηβεία. Οι δύο πιο συχνοί τύποι είναι η ιδιοπαθής εφηβική σκολίωση και η εκφυλιστική σκολίωση στους ενήλικες.

Μπορείτε να διαβάσετε τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις για την εφηβική σκολίωση στο link Εφηβική σκολίωση: είναι πράγματι απλά ένα αισθητικό πρόβλημα;

Τύποι σκολίωσης

Ιδιοπαθής σκολίωση. Ονομάζεται έτσι γιατί δεν γνωρίζουμε την αιτία που την δημιούργησε. Είναι η πιο συχνή (8 στις 10 περιπτώσεις). Συχνότερα παρουσιάζεται στην εφηβεία (80% των περιπτώσεων) αλλά μπορεί να εμφανιστεί και στην παιδική ηλικία ή και νωρίτερα. Μπορεί να είναι θωρακική σκολίωση, θωρακο-οσφυϊκή σκολίωση ή οσφυϊκή σκολίωση. Πολύ σπάνια θα εμφανιστεί σκολίωση στον αυχένα και πάντως δεν είναι ποτέ ιδιοπαθής.

Εκφυλιστική σκολίωση. Εμφανίζεται σε ενήλικες με το πέρασμα του χρόνου λόγω εκφύλισης των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης.

Νευρομυϊκή σκολίωση. Εμφανίζεται όταν υπάρχει κάποια νευρομυϊκή πάθηση όπως μυϊκή δυστροφία, εγκεφαλική παράλυση, νωτιαία μυϊκή ατροφία, μυοτονική δυστροφία, νόσος Charcot-Marie-Tooth, συριγγομυελία κλπ

Συγγενής σκολίωση. Σχηματίζεται κατά τη διάρκεια της κύησης. Είναι πολύ σπάνια (1 στα 10,000) και συνήθως είναι αποτέλεσμα του σχηματισμού της σπονδυλικής στήλης του εμβρύου. Σε αρκετές περιπτώσεις θα χρειαστεί να διορθωθεί χειρουργικά.

 

Εκτός από τους παραπάνω τύπους που σχετίζονται με αλλαγές στο σχήμα της σπονδυλικής στήλης, να αναφέρουμε ότι υπάρχει και η σκολίωση λειτουργικού τύπου. Συχνή αιτία εμφάνισης είναι η ανισοσκελία. Όταν το ένα πόδι είναι αρκετά μακρύτερο από το άλλο μπορεί σε όρθια στάση, η σπονδυλική στήλη να αποκτά σκολιωτική καμπύλη.

Περισσότερα για τους τύπους σκολίωσης μπορείτε να διαβάσετε στο blog post Τύποι Σκολίωσης.

Συμπτώματα

• Ασύμμετροι ώμοι
• Μια πλευρά της ωμοπλάτης πιο εμφανής από την άλλη
• Ασύμμετρη μέση (το ένα ισχίο φαίνεται πιο ψηλά από το άλλο)
• Οι πλευρές προβάλουν περισσότερο από την μια μεριά της πλάτης στο ύψος του θώρακα
• Τα ρούχα δεν “πέφτουν” σωστά στο σώμα
• Η παραμόρφωση που προκαλεί η σκολίωση δεν προκαλεί πόνο. Αν υπάρχει πόνος πρέπει οπωσδήποτε να διερευνηθεί αλλά δεν πρέπει να αποδίδεται στην σκολίωση

Αιτίες

Οι αιτίες που προκαλούν την ιδιοπαθή σκολίωση δεν είναι γνωστές αν και φαίνεται να παίζουν ρόλο κληρονομικοί παράγοντες. Σύγχρονες έρευνες στρέφονται προς τον συσχετισμό της σκολίωσης με συγκεκριμένο γονίδιο.
Πολλοί πιστεύουν ότι τα βαριές σχολικές τσάντες ή η στάση του ύπνου ή το στρώμα του κρεβατιού μπορούν να προκαλέσουν σκολίωση. Αυτό δεν ισχύει. Οι βαριές τσάντες φυσικά είναι καλό να αποφεύγονται γιατί μπορεί να προκαλέσουν μυϊκό τραυματισμό στην προσπάθεια των μυών να αντισταθμίσουν το φορτίο της πλάτης.

 

Η αιτία της εκφυλιστικής σκολίωσης είναι οι αλλοιώσεις στην σπονδυλική στήλη με την πάροδο των ετών.

Η συγγενής σκολίωση προκαλείται από κάποια ανωμαλία της ανάπτυξης της σπονδυλικής στήλης κατά την εμβρυϊκή περίοδο ενώ η νευρομυϊκή σκολίωση παρατηρείται όταν υπάρχει κάποια νευρομυϊκή πάθηση όπως εγκεφαλική παράλυση, μυοτονική δυστροφία κ.α.

Παράγοντες κινδύνου

Ηλικία. Τυπικά τα συμπτώματα της σκολίωσης ξεκινούν στην περίοδο της γρήγορης ανάπτυξης του παιδιού λίγο πριν την εφηβεία.

Φύλο. Αν και ήπια συμπτώματα σκολίωσης εμφανίζονται εξ ίσου στα δύο φύλα, τα κορίτσια έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν επιδείνωση και να χρειάζονται θεραπεία. 

Οικογενειακό ιστορικό. Έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί μέλη της ίδιας οικογένειας να παρουσιάσουν σκολίωση. Παρ όλα αυτά, τα περισσότερα παιδιά με σκολίωση δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό.  

Προβλήματα

Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η παραμόρφωση είναι ήπια, κάποιες φορές προκαλεί σοβαρά προβλήματα όπως:

• Μια παραμελημένη θωρακική σκολίωση μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στους πνεύμονες και στην καρδιά. Σε σοβαρές σκολιώσεις οι πλευρές μπορεί να πιέζουν τους πνεύμονες και την καρδιά, δημιουργώντας προβλήματα στην αναπνοή και στην λειτουργία της καρδιάς.
• Μεγάλες καμπύλες στην οσφυϊκή περιοχή μπορούν να οδηγήσουν σε πρόωρη οστεοαρθρίτιδα, ανισορροπία της σπονδυλικής στήλης και πίεση νεύρων της περιοχής. Ο κορμός του σώματος “κονταίνει” καθώς αυξάνεται η καμπύλη και οι πλευρές τείνουν να ακουμπήσουν στη λεκάνη.
• Οσφυαλγία. Τα παιδιά που έχουν σκολίωση έχουν περισσότερες πιθανότητες σαν ενήλικες να πάσχουν από χρόνια οσφυαλγία.
• Οι σοβαρές παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης έχει διπλάσια ή τριπλάσια αρνητική επίπτωση στους δείκτες σωματικής λειτουργίας και επιπέδου πόνου από ότι άλλες χρόνιες παθήσεις όπως αρθρίτιδα, χρόνια βρογχίτιδα, διαβήτης ή υπέρταση.
• Εμφάνιση. Καθώς η σκολίωση επιδεινώνεται, μπορεί οι αλλαγές που προκαλεί να είναι ορατές – ασύμμετροι ώμοι, πλευρές που προβάλουν, ισχία σε διαφορετικό ύψος και μετακίνηση του κορμού και της μέσης προς το πλάι. Αυτές οι αλλαγές συχνά μπορεί να προκαλέσουν συναισθήματα μειονεξίας.​

Μορφές σκολίωσης

Παιδική σκολίωση. Τις περισσότερες φορές διαπιστώνεται από τον γονέα ή τον παιδίατρο. Πρέπει άμεσα το παιδί να εξετάζεται από εξειδικευμένο στη σκολίωση ορθοπαιδικό γιατί στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες παθήσεις που να επηρεάζουν την ανάπτυξη του παιδιού οπότε πρέπει να υπάρξει στενή συνεργασία ορθοπαιδικού και παιδιάτρου για να αντιμετωπιστούν έγκαιρα τα προβλήματα.
Η θεραπεία συνίσταται σε σταδιακή εφαρμογή ειδικών κηδεμόνων κορμού και γίνεται από ειδικό ορθοπαιδικό σε ειδικά κέντρα με την σχετική εμπειρία. Το παιδι παρακολουθείται μέχρι την ενηλικίωσή του.

Εφηβική σκολίωση. Παρουσιάζεται λιγο πριν ή λίγο μετά την έναρξη της εφηβείας πιο συχνά στα κορίτσια. Είναι η συχνότερη μορφή σκολίωσης. Κάποιες από αυτές θα συνεχίζουν να εξελίσσονται επιδεινώνοντας την παραμόρφωση προοδευτικά καθ’ όλη τη διάρκεια ή και μετά την εφηβεία. Σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί χειρουργική διόρθωση για την σταθεροποίηση και αποφυγή σοβαρών μετέπειτα προβλημάτων. Η εκτίμηση γίνεται πάντα από τον ειδικό ορθοπαιδικό σε κατάλληλο περιβάλλον, ενώ πρέπει να έχει στη διάθεσή του αρκετό χρόνο για την πλήρη και σωστή εκτίμηση και εξέταση λαμβάνοντας υπόψη τα κλινικά ευρήματα αλλά και το πλήρες ιστορικό και την γενική υγεία του εφήβου καθώς και το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται. Μπορεί να απαιτηθεί σειρά εξειδικευμένων ακτινογραφιών (με απαραίτητη προστασία των ευαίσθητων περιοχών των εφήβων από την ακτινοβολία) που θα επιτρέψουν στον ειδικό μετά από εκτίμηση όλων των παραμέτρων να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία στην οικογένεια.

Ποιά είναι η περίοδος της ανάπτυξης που υπάρχει η πιθανότητα επιδείνωσης;

Στην περίοδο της γρήγορης ανάπτυξης. Από 11 έως 14 έτη για τα κορίτσια και 13 έως 17 έτη για τα αγόρια. Η καμπύλη της σκολίωσης μπορεί σε αυτή τη φάση να επιδεινώνεται 1 έως 2 μοίρες κάθε μήνα. Αν η σκολίωση είναι περισσότερο από 40-50 μοίρες κατά την εφηβεία είναι πιθανό να συνεχίσει να επιδεινώνεται και κατά την διάρκεια της ενήλικης ζωής με αργότερους ρυθμούς όμως.

Καμπύλες

Οι πιο συνηθισμένοι τύποι καμπύλης είναι:
Δεξιά θωρακική καμπύλη (δεξιά κλίση της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης)
Δεξιά θωρακο-οσφυϊκή καμπύλη (δεξιά κλίση της θωρακο-οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης).
Δεξιά οσφυϊκή καμπύλη (δεξιά κλίση της οσφυϊκής μοίρας).
Διπλή καμπύλη (δεξιά θωρακική καμπύλη και αριστερή οσφυϊκή καμπύλη).

Διάγνωση & Θεραπεία

Διάγνωση

Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται από τον γιατρό με την λήψη λεπτομερούς ιστορικού και οικογενειακού ιστορικού σε συνδυασμό με την εξέταση και ακτινογραφίες που θα δείξουν τον ακριβή βαθμό της παραμόρφωσης. Η πλάγια καμπύλη περιγράφεται με την γωνία Cobb που μετριέται από τις ακτινογραφίες. Όσο μεγαλύτερη είναι η γωνία τόσο σοβαρότερη η παραμόρφωση. Ο γιατρός για να εκτιμήσει την σοβαρότητα, θα εξετάσει ακόμα την περιστροφή της σπονδυλικής στήλης και το στάδιο της σκελετικής ανάπτυξης. Αν ο γιατρός το κρίνει απαραίτητο μπορεί να ζητήσει επιπλέον ειδικές ακτινογραφίες (με απαραίτητη προστασία από την ακτινοβολία των ευαίσθητων περιοχών) ή και Μαγνητική Τομογραφία της σπονδυλικής στήλης. Να είστε έτοιμοι να αναφέρετε στο γιατρό όλα τα συμπτώματα που έχετε παρατηρήσει καθώς και τυχόν παλαιότερα προβλήματα υγείας, παθήσεις που υπάρχουν στην οικογένειά σας καθώς και αν κάποιος άλλος στην οικογένεια είχε σκολίωση.

Θεραπεία

Η προτεινόμενη θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο και το βαθμό της σκολίωσης.
Για την ιδιοπαθή εφηβική σκολίωση οι επιλογές είναι δύο. Παρακολούθηση ή χειρουργική αντιμετώπιση. Υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις ανάμεσα στους ειδικούς όσον αφορά την προσπάθεια να σταματήσει εξέλιξη της σκολίωσης με κηδεμόνες. Διαβάστε περισσότερα γι αυτό στο blog post Κηδεμόνες και σκολίωση.

Παρακολούθηση. Οι περισσότεροι έφηβοι με σκολίωση έχουν πολύ μικρού βαθμού παραμόρφωση και πιθανότατα δεν θα χρειαστούν στη ζωή τους κάποια θεραπεία. Μια απλή τακτική παρακολούθηση από τον γιατρό είναι αρκετή. Τυπικά η παρακολούθηση πρέπει να γίνεται κάθε 4 έως 6 μήνες μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης.

Χειρουργείο. Όταν η παραμόρφωση είναι σοβαρή, η απόφαση για τον τρόπο αντιμετώπισης παίρνεται πάντα με λεπτομερή μελέτη κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης. Οι παράγοντες που θα εξετάσει ο γιατρός αφορούν μεταξύ άλλων το φύλο, την σοβαρότητα της σκολίωσης, τον τύπο της καμπύλης, τη θέση της καμπύλης στην σπονδυλική στήλη και τη φάση της ανάπτυξης. Αν η σκολίωση έχει προχωρήσει αρκετά ενώ παραμένει ακόμα αρκετός χρόνος για την ολοκλήρωση της ανάπτυξης ή αν εξελίσσεται με ταχύ ρυθμό υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση.
Διαβάστε περισσότερα για την χειρουργική διόρθωση της σκολίωσης εδώ
Στην παιδική σκολίωση είναι εξαιρετικά σημαντικό να παραπέμπεται άμεσα το παιδί στον γιατρό και να αποφεύγεται χάσιμο πολύτιμου χρόνου. Κι αυτό γιατί σε αυτήν την ηλικία δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμα πλήρως οι πνεύμονες. Έτσι, αν η σκολίωση εξελιχθεί σε σοβαρό βαθμό, θα επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του θώρακα και των πνευμόνων κάτι που θα οδηγήσει στην μόνιμη ανεπάρκεια του αναπνευστικού συστήματος. Ο γιατρός, πέρα από το ιστορικό και την λεπτομερή κλινική εξέταση, θα χρειαστεί ακτινογραφίες για να εκτιμήσει την σοβαρότητα του προβλήματος και την πιθανότητα σοβαρής επιδείνωσης με βάση ακτινολογικούς δείκτες (όπως ο δείκτης Mehta). Στις περιπτώσεις αυτές, η θεραπεία, όταν αυτό κριθεί αναγκαίο, συνίσταται στην σταδιακή εφαρμογή ειδικών διορθωτικών γύψων του κορμού. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην τεχνική της σωστής εφαρμογής των γύψων (που αλλάζουν σταδιακά καθώς το παιδί αναπτύσσεται).  Η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει ένα με δύο χρόνια και είναι επιτυχής στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων. Χρειάζεται όμως παρακολούθηση από τον γιατρό μέχρι την ενηλικίωση για να αποφύγουμε επιπλοκές όπως υποτροπή της σκολίωσης. Στις περιπτώσεις που η θεραπεία με διορθωτικούς γύψους κορμού δεν είναι επιτυχής μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση για να αποφευχθεί σοβαρή επιδείνωση. Στις περιπτώσεις αυτές, ο γιατρός εφαρμόζει τεχνικές  που επιτρέπουν την συνέχιση της φυσιολογικής ανάπτυξης της σπονδυλικής στήλης του παιδιού (growing rod).

Άλλες θεραπείες:
Η άσκηση γενικά βοηθά στην ενδυνάμωση των μυών της πλάτης και στη διατήρησητης ευελιξίας και συνεπώς πρέπει να ενθαρρύνεται. Όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η άσκηση ή η φυσιοθεραπεία μπορούν να σταματήσουν την εξέλιξη της σκολίωσης και πολύ περισσότερο να την αντιστρέψουν.

Νέες Μέθοδοι

Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνής κλινική μελέτη μιας νέας μεθόδου χειρουργικής διόρθωσης της εφηβικής σκολίωσης χωρίς σπονδυλοδεσία. Η μέθοδος έχει πλήρες θεωρητικό υπόβαθρο και η μελέτη έχει την έγκριση του ΕΟΦ και της Εθνικής Επιτροπής Ιατρικής Δεοντολογίας.  Στην μελέτη αυτή συμμετέχει και η χώρα μας με επιλεγμένα κέντρα στην Αθήνα Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ .

 

Το test σκολίωσης είναι απλό και μπορεί να γίνεται και από τους γονείς.

Περιλαμβάνει δύο στάδια:

Σκολίωση λόγω ανισοσκελίας

Η Θ. 12 χρονών, είχε διαγνωστεί με σκολίωση από την ηλικία των 9 ετών. Αρχικά η σκολίωση ήταν πολύ μικρού βαθμού (15 μοίρες). Της είχαν συστήσει να φορέσει κηδεμόνα. Ωστόσο, το κοριτσάκι είχε αντιδράσει γιατί αισθανόταν ότι ο κηδεμόνας δυσκόλευε την στάση της καθώς και όλες τις φυσικές της δραστηριότητες. Σταδιακά οι γονείς παρατήρησαν επιδείνωση του βαθμού σκολίωσης. Η ακτινογραφία που έφεραν, έδειξε σκολίωση 25 μοιρών.
Εξετάζοντάς την ο γιατρός διαπίστωσε ανισοσκελία (δηλαδή διαφορά στο μήκος των κάτω άκρων) περίπου 1,5 εκατοστού. Η ανισοσκελία αυτή, είναι που δημιουργούσε την λειτουργική σκολίωση. Η ανισοσκελία ως αίτιο σκολίωσης (η οποία αρχικά είναι μικρή αλλά μπορεί και να επιδεινωθεί) έχει από πολλά χρόνια αναφερθεί στην ιατρική βιβλιογραφία. Ο κηδεμόνας κορμού δεν έχει καμία θέση στην αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού και, στην περίπτωση αυτή, αν επιμείνουμε στην χρήση του θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα απ’ όσα ήδη υπάρχουν.

 

Πότε να δείτε το γιατρό

Αν παρατηρήσετε σημεία σκολίωσης στο παιδί σας. Η περίοδος της εφηβείας είναι η περίοδος της γρήγορης ανάπτυξης της σπονδυλικής στήλης. Αν διαπιστωθεί σκολίωση σε αυτή τη φάση, πρέπει οπωσδήποτε η πρόοδος της σκελετικής ανάπτυξης του παιδιού να παρακολουθείται συστηματικά. Στην περίοδο αυτή η καμπύλη της σκολίωσης μπορεί να επιδεινώνεται κατά 1 έως 2 μοίρες κάθε μήνα! Προσοχή αν εκτός από την σκολίωση το παιδί παραπονείται και για πόνο στην ράχη ή χαμηλά στην μέση. Αν συμβαίνει αυτό, χρειάζεται άμεση εξέταση από τον γιατρό.

Κλείστε ραντεβού

Επικοινωνήστε με τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό και Χειρουργό Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Ιωάννη Καρνέζη, για να σας κατευθύνει με σοβαρότητα και επαγγελματισμό.